نشانه گذاري حيوانات ميان مسلمانان

يکي از روش هايي که به دانشمندان جانورشناس کمک بسياري مي کند تا مدت بقا، پراکنش و مواضع مهاجرت و کوچ حيوانات را علمي ، دقيق و کارشناسي بررسي کنند، استفاده از روش نشانه گذاري يا علامت گذاري است. گاهي اوقات پرنده شناسان از ابزاري حلقه مانند در پاي پرندگان استفاده مي کنند تا مسير کوچ يا عمر آنها به طور صحيح و دقيق به دست آيد. اين مورد در حيوانات چهارپا نيز امکان پذير است که با استفاده از علائم و نشانه هايي مي توان به دنياي آنها بيشتر نفوذ کرد. امروزه با پيشرفت در عرصه هاي الکترونيکي و ماهواره اي، ردياب ها به صورت نشانه هاي الکترونيکي درآمده اند که در سطح خارجي بدن جانور يا در داخل بدن تعبيه مي شود که از طريق ماهواره فرضا مي توان مسير مهاجرت نهنگ ها يا پرندگان وحشي را رديابي کرد و اطلاعات ذي قيمتي از دنياي وحش به دست آورد.
يکي از کهن ترين نمونه هاي نشانه گذاري در حيوانات طبق تحقيقاتي که در متون تاريخي انجام داده ام، مربوط به بيش از هزار و دويست سال پيش است. ابن طقطقي چنين ثبت کرده است که: گويند: معتصم[عباسي] چند گورخر را داغ نهاد و نشانه گذاشت، سپس آزاد کرد زيرا شنيده بود که عمر اين حيوان بسيار زياد است، در همين راستا حکايتي شگفت و جالب است"صفي الدين عبدالمومن بن فاخر ارموي" براي من نقل کرد:"مجاهد الدين ايبک دواتدار صغير" گفت: ما زماني در خدمت خليفه مستعصم[ عباسي] براي شکار و صيد بيرون شديم. نزديک "جلهمه" که قريه اي ميان "بغداد" و "حله" است حلقه شکار زديم. سپس به مرور حلقه تنگ شد به قسمتي که سواران ما با دستشان، حيوان را شکار مي کردند. در اين هنگامه در ميان شکارها، گورخري بزرگ جثه شکار شد که داغي بر آن خورده بود. هنگامي که آن را خوانديم؛ فهميديم که داغ از ناحيه "معتصم " است و چون مستعصم گورخر را ديد وي نيز آن را داغ نمود رها ساخت. از روزگار معتصم تا مستعصم در حدود پانصد سال بود."
بايد گفت معتصم عباسي فرزند هارون الرشيد و برادر مامون هشتمين خليفه عباسي بود که به سال227 هجري درگذشت. اين مدرک تاريخي گواه نشانه گذاري حيوانات و قدمت و ديرينگي آن در ميان مسلمانان است. آن هم بيش از1200 سال پيش که در خور توجه و مداقه است. علاوه بر اين بايد گفت: آيا واقعا گورخر عمري طولاني دارد؟

پي نوشت ها :
 

1- صفي الدين شاعر و نويسنده بوده و از مقربان دربار مستعصم.
2- دوتدار صغير از نزديکان خليفه مستعصم بوده است.
3- سي و هفتمين و آخرين خليفه عباسي است که به سال 656 ه به قتل رسيد. از زمان وفات معتصم تا قتل مستعصم چهارصد و بيست و نه سال مي گذرد نه پانصد سال که در متن آمده است.
4- ابن طقطقي، الفخري،ص 58
 

منبع:ماهنامه دانشمند- ش561
/ج